Ədəbi
gəncliyin son uğurlarından biri kimi, heç şübhəsiz Aytən Cavanşirin "Vəkil"
romanının adı hallanmalıdır.
Ümumiyyətlə, bu əsəri oxuyandan sonra hardasa 90
-cı illərin əvvəlindən qırılmış ədəbi ənənənin yeni bərpasını görməmək mümkün
deyil.
Bu
daha çox romanın dili ilə bağlıdır. Heç kəsə sirr deyil ki, sovet dövr Azərbaycan
ədəbiyyatı çox yüksək, bədii səviyyəyə
malik idi. İstər-İstəməz formalaşmış , qəlibə düşmüş dil norması, üslub dövrdən-dövrə
keçərək dili müəyyən bazis üzərində
inkişafa aparırdı. Məlum dövri dəyişiklik dilin ədəbiyyatdakı formasına
da təsir göstərdi. Son illərin əksər
yazılarının dili bədiidən daha çox məişət səciyyəsi daşıyırıdı.
Amma,
bəlkə də son iki-üç ildə çap edilən əsərlərdən
biri "Vəkil"dir ki, roman dilini ədəbiyyata qaytarmağa xidmət edib.
Aytənin
rəvan və səlis dili "Vəkil" kimi oxunaqlı romanı ortaya çxardı.
Hər
cür qabalıqdan, vulqar ifadədən kənarda dayanan mövzular o qədər mədəniyyətlə
işlənib ki, ayırdığın zamanı aldığın zövqə görə qiymətləndirmək olar.
Romanın
əsas hissəsini təşkil edən dialoqların heç birində ifadə təkrarlığı və məhdudluq
yoxdur.
"Vəkil"in
mövzusuna gəldikdə,acı həqiqətlərin yer aldığı , bağlı qapıların arxasında
qurulan ssenarilər və bir addım məsafədə
görə bilmədiyimiz dəhşətli faktlar leytmotiv təşkil edir. Hüquqşunasın
timsalında əslində sosial bir fərq, parçalanma və xalqdan ayrı bir dəstənin
mövcudluğundan bəhs edilir.
Əsərin
ibrətamiz tərəfi ondan ibarətdir ki, Milyonlara sahib olan bir çox insanlar,
maksimum imkanların daxilində belə, həyatın son sözü qarşısında aciz qala
bilirlər. Başqa bir tərəfdən isə, əsərdə varlı təbəqənin psixologiyasının zəif,
yırtıcı tərəfləri açıq şəkildə göstərilib. Bir para insanların qudurğanlıq həddindəki
səxavəti, başqa insanların talaeyini oyuncağa çevirməsi, rüşvət, insan alveri və
bu günkü cəmiyyətin ən idbar üzü "Vəkil"də əsas məqamlardandır.
Cavidanın
timsalında dünyanın əbədi xeyir-və şər mübarizəsinin simvlolizasiyası maraqlı
sonluqla da bitir. Təəssüf ki, bəzən yaxşı qələbə çala bilməsə də əhəmiyyəti və
özündən sonra qoyduğu ibrət müəyyən işə yaraya bilir.
"Vəkil"lə
uğurlu bir başlanğıc edən Aytən xanıma bol-bol yaradıcılıq arzu edirik. Amma,
heç bir halda "Vəkil"dən zəif əsər yazmayacağına ümid edirik.
Əziz Əlibəyli
Blogger ŞƏRHLƏRİ
Facebook ŞƏRHLƏRİ