Oktay Hacımusalı- “SONBAHAR” FİLMİNİN QƏHRƏMANI YUSİFƏ MƏKTUB

Ağır - ağır addımlayaraq çıxırsan həbsxanadan. Tam on ilini keçirdiyin soyuq divarlarla əhatə olunan, nəmli otaqlardan çıxırsan. Artıq həyatla aranda daş hasarlar, divarlar olmayacaq. Artıq həyatla da aranda bir tək ölüm var. Əvvəllər ölümlə aranda həyatın var idi. Amma bax, artıq həyatın aradan çəkilir yavaş - yavaş. Qürub qədər sakit, dinc bir çəkiliş olacaq bu. Qürub qədər başqa yaradılışa yönələcəksən. Az qalıb Yusif, çox az qalıb.

Nə bir sevinc var üzündə, nə də bir kədər. Məni qorxudan da budur zatən. Üzündə dərin bir kədərin izlərini görsəydim narahatlıq keçirməzdim bu qədər. Üz cizgilərin  donuq; donuq olduğu qədər solğun. Yusif (Onur Saylak), üzün sapsarıdır. Sıradan çıxmış ağciyərlərindən, çökmüş sosializmdən, itən ümidlərindən qaynaqlanır bəlkə üzündəki solğunluq?

Kəndinə qayıdırsan. Yavaş – yavaş qapını açırsan. İçəri girirsən. Bir müddət yerində dayanıb pəncərədən uzaqları seyr edən anana baxırsan. Anan (Raife Yenigül) filmin sonunda o pəncərədən təkrar bir də baxacaq. O, geri çevrilir və sarılırsınız bir – birinizə. Sənə yemək hazırlayır. Ballı süd düzəldir. Anaların övladlarına duyduqları şəfqət analıq hissindən başqa nə ola bilər ki?

Qonşular ziyarətinə gəlir. Səndən həbsxanaların vəziyyətini xəbər alırlar. Sən otaqda deyilsən, yenə də uzaqlafra dalıb getmisən. Sərt çəkmələrin, səsin – küyün içində itib – batırsan. Zehnində həbsxana motivləri gedib – gəlir.

Yusif, aradakı səhnələri atlayıram. Əsas ana fikirə gəlmək istəyirəm bir an əvvəl. Qəsəbəyə gedirsən. Kitab mağazasındasan. Ruhlarınız o an bir – birinizi tanıyır. Halbuki daha əvvəllər heç görüşməmisiniz. Amma çoxdan bir – birinizə bağlanmısınız belə. O da öz duyğularını öz içində dəfn edib. Sənin kimi kədərli, sənin kimi susqun. Rus dilində nəşr olunmuş bir roman axtarır. Rəfdən tapıb rusca bir roman uzadırsan ona. İçində qəribə duyğular oyanmağa başlayır. Kəsik – kəsik öskürsən də, üzün sapsarı saralsa da aşiqlik məqamında hər şey yaddan çıxır.

Uşaqlıq dostun Mikayıl səni bir əyləncə məkanına aparır. Orda Ekaya (Meqa Kobaladze) rast gəlirsən. Eka pulla başqa kişilərlə əlaqədə olan bir qadın. Sənə pulla ala biləcəyin bir qadın lazım deyil. Sən sevəcəyin qadına ürəyini vermək istəyirsən. Eka birinci dəfədir ki, belə bir halla üz – üzə gəlir. Həyat ona çox  cəfalar verib, o, səninlə olacaq həyata başqa cür baxmaq istəsə də bacarmır. Itirdiyi ümidləri yenidən oyanır. Sosializmlə öz xalqın üçün görmək istədiklərini indi bir gürcü qız üçün görmək istəyirsən. Bu da taleyin bir oyunudur. Taleh həmişə bu cür qəribə oyunlar oynayır insana.

Məncə də, Yusuf, məncə də… Tələsməliyəm, gəlməliyəm demək istədiklərimə. Filmin əsas səhnəsinə: sən evindəsən, Eka bir hotel otağında… Televiziyada bir film göstərilir. Ikiniz də bir – birinizdən xəbərsiz həmin filmə baxırsınız: “Vanya dayı” filminə. “Vanya dayı” böyük rus yazıçısı Anton Çexovun qələmə aldığı bir pyesdir. Daha sonra Laurensiya Olivier həmin pyesin motivləri əsasında eyni adlı filmi çəkdi. Bax, həmin filmi göstərirlər televiziyada. Vanya dayı Sonyaya bir sualla müraciət edir: “Neyləyək?” Sonyanın cavabı ikinizə də təsəlli verir.

"Nə edəcəyik ki? Yaşamaq lazımdır! (Uzun bir səssizlik) Yaşayacağıq Vanya Dayı, yaşayacağıq. Çox uzun günlər, boğucu axşamlar keçirəcəyik. Alın yazımızın bütün imtahanlarına səbrlə dözəcəyik. Bu gün də, qocalanda da yorulmaq nədir bilmədən başqaları üçün çalışacağıq. Əcəl saatı gəlib qapımızı döyəndə də itaətkar bir şəkildə dünyamızı dəyişəcəyik. Və orda məzarımızın kənarında, “ biz çox əzab çəkdik, gözyaşı tökdük, nələrisə həyata keçirmək üçün əlimizdən gələni əsirgəmədik” - deyəcəyik... Və Yaradıcı acıyacaq bizə və biz səninlə, gözəl dayım, parlaq, gözəl, sevimli bir həyata qovuşacağıq, burdakı bədbəxtliklərimizə mehribanlıqla, xoşbəxtcəsinə gülümsəyəcəyik. İnanıram buna, bütün ürəyimlə, ehtirasımla inanıram... (Voynitskinin qarşısında diz çökür və başını onun ovuclarına qoyur. Yorğun bir səslə bir az əvvəl dediklərini təkrar edir.) Sonsuza kimi istirahət edəcəyik! Mələkləri dinləyəcək, rəngbərəng ulduzlarla əhatə olunan göylərə tamaşa edəcəyik. Dünyanın bütün pisliklərini, bütün ağrı – acılarını silinməz bir mərhəmət əhatə etdiyi zaman həyatımız bir nəvaziş qədər şirinləşəcək. İnanıram buna, Vanya dayı, inanıram. (Cibindən dəsmalını çıxarıb Vanya dayının göz yaşlarını silir.) Yazıq Vanya dayı, ağlayırsan! Amma, ağlama! Ağlama!... Düzdür, bu dünyada bütöv bir ömrün boyunca xoşbəxtlik nədir bilmədin, amma gözlə!... Səbr elə… İstirahət edəcəyik! İstirahət edəcəyik!”

Görürsən, hətta oxuyanda belə nə qədər rahatlaşır, Yusif? Əcəl qapımızı döyəndə sakit bir şəkildə əmrı uyub dünyanı tərk etmək!  orda Yaradanın mərhəmətinin təcəllasına, burdaki bədbəxtliklərimizə ordan təbəssümlə baxacağımıza cani – ürəkdən inanmaq!

Sən də istirahət edəcəksən Yusuf. Az qalıb, lap az! Mələkləri dinləyəcəksən. Almaz kimi sayrışan ulduzlarla dolu göyüzünü görəcəksən. Dünyanın pisliyini, acılarını sosializmlə yox etməyə gücün çatmadı. Kimin gücü çata bilər axı buna? Amma orda mərhəmətin qeyri – adi qüvvəsi qarşısında hər şey silinib gedəcək. Bir az da döz! Bir az da! Az qalıb, lap az!

Artıq aşiqsən, durmadan onu – Ekanı düşünürsən. Eka da səni. Artıq bir – birinizə könül vermisiniz. Artıq həyatın gedişi səni o qədər də maraqlandırmır. Ekanın vizası qurtarıb. Ölkəsinə geri qayıtmalıdır. Getməlidir. Sən də getmək istəyirsən. Dərdini dostuna – Mikayıla(Serkan Keskin) danışırsan. O da sənə passport üçün lazım olan miqdarda pul verir. Dərhal passport almaq üçün fəaliyyətə başlayırsan. Amma bilmirsən ki, bu passport səni Batumiyə yox, tamam başqa bir məkana aparacaq. Hələlik sən bunu bilmirsən və gedirsən passport düzəltməyə. Sən tamam başqa bir yerə gedəcəksən.

Eka avtobusdadır. Gedir. Ürəyi səndə əsir, ürəyi səninlə pərişan. Səssizcə ağlayır. Necə də gözəl yaradıblar bu səhnəni. Insanın içində dərin bir hörmət yaranır bu məsum göz yaşlarına. Sən Ekanın nə cür ağladığını görmürsən. Görsəydin, sən yerlə - yeksan olardın. Qaçaraq mehmanxanaya gəlirsən. Orda sənə Ekanın getdiyini deyirlər. Dəniz kənarına gəlirsən əvvəlcə. Sonra ilk dəfə görüşdüyünüz körpüyə gedirsən. Adama elə gəlir ki, indicə nəhəng dalğalar səni ağuşuna alıb udacaq. Görünüşlər mükəmməldir Yusuf. Görünüş rejissoru öz (Fəza Çaldıran) həqiqətən mükəmməl yaradıb o səhnələri.

Eka artıq sərhədi keçib öz ölkəsinə qayıdır. Sarp keçid məntəqəsindən keçir. Artıq öz ölkəsindədir.

Sən də evindəsən. Tuluğ çalırsan. Budur, filmin pik nöqtəsinə gəlib çatırıq. Anan yavaş – yavaş yerindən qalxır. Pəncərədən bayıra baxır.

Pəncərə - olduqca sərt bir maddə… Sərtliyi ilə iki fərqli məkanı bir – birindən ayırır.

Pəncərə - şəffaf və ötürücü… şəffaflığı ilə ayırdığı iki məkan arasındaki ünsiyyəti davam etdirir. Sərt maddələr pəncərədən keçə bilmir. Amma günəş işığı kimi zərifliklər pəncərəni rahatlıqla adlaya bilir.

Budur, elə bir məqama gəlib çıxdıq ki, bu məqamda artıq rejissoru ancaq və ancaq ayaq üstündə alqışlamalıyıq məncə. Kamera pəncərədən çölü çəkməyə başlayır. O əsnada ruhun bədənindən ayrılır. Ölümün içindən keçirsən, Yusif. 

Qarlı bir qış günü cənazən tabutun içində, insanların çiyinində… Bir azdan məzara qoyacaqlar. Ruhunsa ruhlar aləminə alınacaq. Və bir ağı səsi eşidirik. Gürcü dilindədir bu ağı. Mən Gürcücə bilmirəm Yusuf. İçində Yusuf sözünü eşitdiyimə görə bilirəm bu ağıda səndən danışılır.

Eka öz ölkəsinə qayıdır, sənsə öz Rəbbinə.

Bilirsən, iki gündür ki, bu filmi izləyirəm. Hər dəfə film bitəndə Allahdan  sənə rəhmət diləyirəm. Təbəssüm qonaq gəlir dodaqlarıma. Bunu mən filmin müvəffəqiyyəti kimi də qəbul edirəm.

Gülə - gülə, Yusif, gülə - gülə!...

Share on Google Plus

"eqoist": Unknown

Siz də öz yazılarınızı azizalibeyli@gmail.com və turalnuriyev679@gmail.com e-poçt ünvanlarına göndərə bilərsiniz.