Mustafa ağanın həbsi
Mustafa ağanın həbs edilməsi ilə bağlı göstəriş birbaşa Mərkəzdən gəlir: Mustafa ağa və ərtaf ərazilərdə yaşayan antiinqilabçı ünsürlər bir nəfərə qədər məhv edilməlidir.
Mustafa ağa Yaqublu ağaları ilə müzakirələrə davam etmək üçün gedir. Məcid ağanın başçılığı ilə başlayan mübarizəyə qoşulmaq imkanlarını müzakirə etmək üçün "Şah Talası"na yollanır.
Günlər sonra, Şəkərbəyə varid olan bolşevik qüvvələri Mustafa ağanı tapmayanda onun ailəsini girov götürür.
Mustafa ağa kəndə gəlir, idarədən gələn çağırış onu danışıqlara başlamağa vadar edir.Ailəsinin girovluqda qalmasına razı olmayan Mustafa ağa ÇEKA-ya gəlir.
İçəri - rəisin qəbuluna daxil olan Mustafa ağanı gözlənilməz sürpriz heç də qorxuda bilmir.
Qəflətən, ucaboy,div görünüşlü Mustafa ağanın üstünə 4 əsgər atılır.
Hirsli ağa bir göz qırpımında əsgərləri baş-başa vuraraq yerindəcə öldürür.
Mustafa ağa burda - ailəsini qurtarmaq üçün gəldiyi idarədə həbs edilir.
Çardaqlıda hadisə
Gözlənilmədən həbs еtdikdən sоnrа, Mustаfа аğаnı Şəmkir həbsхаnаsınа аpаrırlаr.
Şəmkir həbsхаnаsınа gedən yоl, еrmənilərin sıх yаşаdığı Çаrdаqlı kəndinin düz оrtаsındаn kеçirdi.
Kəndə girhаgirdə Mustаfа аğа, qürurunu pоzmаdаn, оnu silаh qаbаğındа аpаrаn əsgərlərə üzünü tutub dеdi: "Аy gədə, insafınız olsun, qоllаrımı аçın, silаhımı dа vеrin özümə!.. Аmаnın bir günüdür, məni еrmənilərin gözləri qаrşısındаn qоllаrı bаğlı, silаhsız kеçirməyin!..
Qоrхmаyın, mən sözümün аğаsıyаm, nаmərdlik еləmərəm!.. Kənddən çıхаn kimi, yеnə də silаhımı аlıb,
qоllаrımı bаğlаrsınız!» Əsgərlər, Mustаfа аğаnın istəyinə еtinаsız
yаnаşmаq istəyəndə, аğа bir dаhа хаhiş еtdi: «Əgər, dоğrudаn dа sizdə insаn qаnı, insаn ürəyi vаrsа, məni düşmən qаrşısındа аlçаldıb, о kаfirləri mənə güldürməyin! insаfınız, mürvətiniz оlsun, аçın
qоllаrımı!..
Ay allah köməyiniz olsun!.. Đndi silаhımı dа vеrin özümə!.. Ay uşaq, ağciyər оlmаyın, Mustafa ağa namərdlik eləməz, dedim sizə!..»
Mustаfа аğаnın qоllаrını аçdılаr və silаhını dа özünə qаytаrdılаr. Аğа, həmişəki məğrur görkəmlə
аtını sürməyə bаşlаdı.
Kəndаrаsı yоlun sаğ-sоl tərəflərində düzülüb, gələn-gеdənə göz qоyаn
еrməniləri nifrətlə süzə-süzə, qаmətini bir аz dа düzəltdi, silаhını bir аz dа dik qаldırdı və irəliləyib,
əsgərlərin nəzаrətilə kənddən çıхdı… (Bu fakt Zəka Vilayətoğlunun "Şah ölüm" romanından götürülüb).
****
Şəmkir həbsxanasında saxlanılan Mustafa ağanı heç nəyə məcbur etmək mümkün ol mur. Bolşevik hakimiyyətini qəbul etməyən Mustafa ağanı Bakıya -gedər-gəlməz zindanına, Bayıl qalasına göndərirlər.
Şəmkir -Bakı qatarı Dəliməmmədli stansiyasından yola düşəndən az sonra qara atın belində, əlində tüfəng bir nəfər qatarın arxasınca hücum edir.
Əlindəki dolu on atılanı bütünlüklə vaqonlara boşaldır. Atla dəmir vaqona hücum çəkib Mustafa ağanı qurtarmağa çalışan şəxs, bütün qırmızı qüvvələrin dağlarda axtardığı,yüzlərlə rus əsgərini qanına-qəltan edib, onlara əsl cəhənnəm yaradan Məcid ağa idi.
Mustafa ağanın həbsidən gec xəbər tutan Məcid ağa onu qurtamraq üçün də gecikmişdi. Son fürsətini dəmir vaqonları güllələməklə ödəmişdi.
Bayıl türməsində ölüm
Mustafa ağa Bayıl türməsində başqa xalaq düşmənləri ilə eyni kamerada saxlanır. İstintaq ağır və yorucu keçsə də dağ vuqarlı bu şəxsi əymək, təslim etmək mümkün olmur.
Təsadüf bu dəfə də onu Zaqataldan olan ləzgi dostu Muradla bu dəfər fərqli məkanda, Bayıl türməsində qarşılaşdırır.
Çox sonralar,Murad bu haqda deyərmiş ki, Mustafa ağa son günə qədər Məcid ağanın onu bu, dördtərəfli cəhənnmədən xilas edəcəyini gözləmişdi.
Bayıl türməsində ortada dirəyin başında quraşdırlmış böyük dinomofonda hər səhər öldürülən xalq düşmələrinin adı səsləndirilirdi.
Yaz günlərinin birində radio ilə edilən elandan sonra, Mustafa ağa artıq hər şeyin itirildiyini, son ümidin də yox olduğunu anlayır.
Radioda deyilirdi ki, uzun müddət Şura dövlətinə qarşı mübarizə aparmış, qolçomaq, quldur Məcid ağanınbandit dəstəsi ləğv edilib. Özü isə öldürülübdür.
Mustafa ağa bu xəbərdən sonra istintaqa ifadədən imtina edir,verilən yeməyi torpağa tökür və ac-sussuz olmasına baxmayaraq 8 gündən sonra ürəyi partlayır.
Bütov mübarizənin həlqələrindən daha biri qoparaq qırılıb düşür.
Mustafa ağanın meyitini dustaqlardan birinə-dəfn etmək üçün təhvil verirlər.
Erməni olan bu dustaq Mustafa ağanı dəfn edib-etməməsi də qaranlıq qalan məsələlərdən biri olur.
Bəraət dövründə dustaq nömrəsinə uyğun olaraq qohumlarının axtardığı Mustafa ağanın dəfn edildiyi qəbrin boş olduğu, orda heç kimin dəfn edilmədiyi məlum olur.
Çox guman ki, erməni dustaq onun meyitini dəfn etmək əvəzinə dənizə atmışdı.
Bu işin ən pis tərəfi o idi ki, daşnaklara, ermənilərə qarşı mübarizənin əsas qəhrəmanı olan Mustafa ağa son mənzilə də erməni əlləri ilə, amma naməlum istiqamətə yola salınmışdı.
(Davamı var)
Əziz Əlibəyli
Blogger ŞƏRHLƏRİ
Facebook ŞƏRHLƏRİ