Bir meyvənin düşündürdükləri

             

                 

Bir çoxumuz ya hər gün, ya günaşırı, ya da bir neçə gündən bir  meyvə yeyirik. Yəni hamımız meyvələrin dadından xəbərdarıq. Lakin gəlin bir dəqiqəlik  şaftalının, portağalın, üzümün və digər meyvələrin dadını, tamını və tam təqlid edilə bilməyən ecazkar aromatını yenidən düşünək. Şaftalının dadını və aromatını təsəvvür etdinizmi?  Sizcə  bu dərəcə fantastik bir dad və aromat torpaqdan necə çıxa bilir?  Yəni torpaqda belə bir dadın olmadığını hamımız bilirik. Ağacın da kimyəvi laboratoriya olmadığını da hamımız bilirik. Əmin olmaq üçün ağacı kəsib içinə də baxa bilərik, bildiyimiz odun parçasıdır. Və bir şeyi də xatırladım ki, heç bir meyvənin aromatı öz orijinallığı ilə tam təqlid edilə bilməyib. Kimyəvi yolla düzəldilən süni aromatların heç biri  meyvədən aldığımız əvəzsiz dadı və aromatı verə bilməz. Mən bunu təfəkkür etməyimizin maraqlı olacağını düşünürəm. Ümumiyyətlə,  sizcə bir meyvənin dadı nəyə lazımdır?  Əslində, bu sualın cavabı  ən başlıca suala  aparıb çıxarır. Yəni biz necə var olmuşuq?  Meyvənin dadı ilə  həyatın necə yarandığının nə əlaqəsi?

Əlaqəsi budur ki, əgər həyatın, canlıların  var olması  Kimsə tərəfindən məqsədli şəkildə yaradılmağa əsaslanmırsa,  sadəcə öz-özünə ortaya çıxıb və  şüursuz şəkildə təbii şərtlərin təsiri və vasitəsilə  dəyişə-dəyişə, inkişaf edə-edə,  bir sözlə, təkamül keçirərək bu günkü formasına gəlib çıxıbsa, onda  bu prosesdə zövqə, həzzə gərək olmalı idimi? Həqiqətən, bu fikir doğrudursa, onda  təbiətin həyat  üçün qoyduğu (!)  tək qanun  sadəcə  sağ qalmaq üçün mübarizə aparmaqdan  ibarət olardı. Yəni güclünün zəifi əzdiyi və güclülərin təkamül keçirərək bir-bir yeni canlı növlərinə  çevrildiyi bir plan. Bu sistemdə əsas  və tək amil  sadəcə  həyatda qala bilməkdən ibarət olduğu üçün  belə bir dünyada  zövq, həzz, gözəllik və estetika nəyə lazımdır?  Yəni  əhəmiyyətli olan bir canlının həyatda qalmağıdırsa və bütün təbiət  öz-özünə  buna nizamlanıbsa  (!)  gözəl çiçəklərin, bəzəkli quşların,  füsunkar mənzərələrin,  təbiətdəki və canlılardakı estetikanın,   meyvələrdəki  heyranedici  dadların,  məxsusi aromatların  bu sistemdə  yeri vardırmı? Yəni bir canlının sağ qalması üçün  meyvənin tərkibindəki vitamin kifayət edir,  hətta dad olsa belə, aromata nə ehtiyac var? Yaxud canlılardakı  gözəlliyə, zərifliyə nə ehtiyac var?  Çünki  təsvir etdiyimiz dünyada hər şey ehtiyaca görə  nizamlanıbsa, həzz bir ehtiyac deyil. Həzzin  qəbul etdiyimiz qaynağın bizə qalan faydası ilə bir əlaqəsi yoxdur. Həzz tamamilə metafizik anlayışdır.  Ümumiyyətlə, həzz anlayışın mahiyyəti uzun mövzudur. Başqa bir yazıda ona da toxunarıq. Bu yazıda qeyd etmək istədiyim odur ki, dünya yuxarıda təsvir etdiyimiz kimidirsə,  bizə həzz verən heç bir qaynağın, əslində, həzz verən qismi olmamalı idi. Çünki bu məntiqlə lazımsız sayılır. Çünki təkamülümüzdə heç bir rolu yoxdur.  İndi isə gəlin bir az əksini düşünək.

Mən bir meyvəni yeyəndə ondan əvəzsiz həzz alıramsa; bir gülə, çiçəyə baxanda mənə zövq verirsə, bunun mənə maddi olaraq faydası olmadığına görə,  deməli,  dünya bizim yuxarıda təsvir etdiyimiz kimi deyil.  Yuxarıda mövzunu meyvənin dadından bəhs edərək açmışdıq.  Deməli, meyvə dadının verdiyi  həzzin  dünyanın və həyatın yaradılışı ilə birbaşa əlaqəsi vardır. 

Həzzin qaynağını araşdırdığımız zaman həyatın, əslində,  öz-özünə  ortaya çıxmadığı, bir Varlıq tərəfindən yaradıldığı aydın olur.  Dərin təfəkkür etdiyimiz zaman  meyvə dadı belə,  Allah`ın varlığını hiss etməyimizə vəsilə ola bilər.  Sadəcə  heç bir şeyə qarşı laqeyd münasibət göstərməmək çox önəmlidir. Bir şaftalının, almanın və ya üzümün dadı necə ola bilər ki,  tam insanın sevdiyi kimi olsun?  Yəni hər hansı  vitaminin, yaxud başqa bir maddənin miqdarının azca dəyişməsi  valehedici dadı çox iyrənc edə bilər.  Bəs necə olur ki, insanın zövqü bilinirmiş kimi, bütün meyvələrin dadı tam zövqümüzə uyğundur?  Burdan çox açıq-aşkar bəlli olur ki, meyvəni də, insanı da yaradan eyni Yaradıcıdır.  Bütün meyvələrin dadı insan üçün yaradılıbsa,  bunu qavrayan insan üçün hər şey çox aydındır.  Hər şey üstün güc, qüvvət və elm sahibi olan Allah tərəfindən yaradılıb. 

Savalan Məmmədli

Share on Google Plus

"eqoist": Unknown

Siz də öz yazılarınızı azizalibeyli@gmail.com və turalnuriyev679@gmail.com e-poçt ünvanlarına göndərə bilərsiniz.