Çobanı tərəfindən komsomollara satılan bəy

Yüzbaşı Hacı Süleyman Hacı Əbdülkərim oğlu Təbrizi İran şahının zülm və işgəncələrinə dözə bilmir.

Bir gecə dostları ilə birgə ailəsini də götürüb Şamaxıya köç edir.

Şamaxı başqa bir şəhər idi. Orda artıq sovetlər hakim idi.

Ona görə də hacını Şamaxıda qırmızılar təhlükəsi təhdid etməyə başlayır.

Burda onların hökmranlıq etdiyini bilən yüzbaşı tənha və gözdən uzaq bir yedə məskən salır ( indiki Ucar rayonunun Rəstəcə kəndi).

İran xatirələri

Hər gün İranda şah zülmündə qalan dostlarını xatırlayan Hacı ağlayır, hərdən evdən çıxır günlərlə evinə gəlmir.

Dəvə karvanlarının arxasınca boylanır, Həcc ziyarətinə gedib gələnlər onun yaşadığı yerə gəlir, uzun-uzadı nə haqdasa danışırlar.

Günlərin birində səhər sübh namazı vaxtı bir karvanbaşı yüzbaşını çağırır, ona bir bükmə kağız verir. Bundan sonra isə karvanbaşı yurdu tərk edir.

Hacı bu məktubu oxuduqdan sonra uzun müddət otağından çıxmır. Nəhayət gün axşama əyiləndə çıxıb qərarını elan edir: Mən dərhal İrana getməliyəm .

O, yol azuqəsini hazırlatdırır və sübh tezən bir dəstə adamla yola çıxır.

Gün günortadan keçmiş Yüzbaşı geri dönür.

O, atının tərkində meyit kimi uzanmış bir gənci də özüylə yurda gətirir.

Hacı deyir ki, onu günəş vurub- kürqıragından (indiki Zərdab rayonu tərəflər) tapmışam.

Bu cavana görə səfərindən geri dönən hacı İrana gedə bilmir.

Artıq sərhədlər bağlı idi.

Hacının həyatını xilas etdiyi bu cavan oğlan tezliklə sağalır və hacının sürülərini idarə edən çobanlardan biri olur.

İran şahına qarşı üsyan

İllər sürətlə ötüb-keçir. İranda böyük alim hacının dostu Seyyid Məhəmməd Təbatəbayinin çağrışına o da səs verir.

Təbatəbayi Şaha qarşı inqilab hazırlayan dəstələrin ideoloqu idi.

Hacı yenə də üzünü İrana tutur.Yüzbaşı bir zamanlar tərk etdiyi İrana şahıl devirib qayıdacağı günün xəyalı ilə yaşayır.

Nə böyük inqilab baş tutur, nə də onun arzuları reallaşır. Yüzbaşı dostu Seyyid Məhəmməd Təbatəbayilə geriyə - Azərbaycanın şimalına dönür.

Şirvanda su arxının yanında məskən salmış hər iki dost onları gözləyəcək fəlakətdən xəbərsiz olurlar.

Sovet hökuməti hər iki şəxsin həbs olunması üçün üstlərinə silahlı dətə göndərir.

Olanlardan xəbər tutan yüzbaşı alim dostunu qaçırmağa müvəffəq olur.

Bundan sonra isə silahlılarla dəhşətli döyüş başlayır.

Axşama yaxın yeni çəkilmiş dəmir yolu xəttinin yaxınlığında güllələnir.

Bütün ailəsi çöllərə salınır, evlərinə od vurulur.

Satqın

İrandan dönən hacı dostu Təbatəbayi ilə evində gizlənən zaman qəribə bir hadisə baş verir.

Bir zamanlar ölümdən qurtardığı və çoban olaraq işə götürdüyü Cabbar ağasını görmək bəhanəsi ilə onun yanına yollanır.

Sovet hökumətinin qurulması ilə əksər muzdurların və kasıbların ağalarına qarşı nifrəti açıq büruzə verir.

Bütün yaxşılıqlarına baxmayaqraq, Cabbar da təbliğata uyur və ağası Hacını bolşeviklərə təslim etmək fikrinə düşür.

İrandan dönən ağasına baş çəkdikdən sonra Cabbar birbaşa hökumət silahlılarının yerləşdiyi məntəqəyə yollanır.

Xəstə kimi hacı tərəfindən xilas edilən Cabbar onu nəfsinə satır.

Hacının başsız qalmış ailəsi isə onun yaxın dostu Hacı Adgözəl bəyə qucaq açır...

...Adgözəl bəyin evindən çıxan atlı sürətlə Suqovuşana çapır.

Şirvan düzünün gecə sükutunu qoşalülədən atılmış güllə səsi pozur.Sabah çobanlar Cabbarın meyitini axurdan tapıb, dəfn edirlər

Əziz Əlibəyli

Siz də öz yazılarınızı azizalibeyli@gmail.com və turalnuriyev679@gmail.com e-poçt ünvanlarına göndərə bilərsiniz.

Oxşar yazılar